KOMPENDIUM WIEDZY

RĘKAWICE - OCHRONA MECHANICZNA


Uszkodzenia mechaniczne – przecięcia, przekłucia oraz otarcia – należą do najczęściej występujących urazów kończyn górnych. Zagrożenia te występują głównie na stanowiskach pracy związanych z transportem przedmiotów oraz obróbką metali, szkła lub tworzyw sztucznych, w budownictwie oraz przemyśle spożywczym, np. przy porcjowaniu mięsa.

Ze względu na ciężkość następstw urazów, ochrony rąk można podzielić na chroniące przed:

  • lekkimi urazami mechanicznymi – rękawice chroniące przed urazami, których skutki są powierzchniowe np. obtarcie naskórka, lekkie skaleczenia i które użytkownik jest w stanie łatwo zidentyfikować w odpowiednim czasie. Wystarczającą ochronę zapewniają tutaj już rękawice z kategorii I.
  • średnio ciężkimi urazami mechanicznymi jak np. przecięcia, w tym przecięcie nieostrym nożem z małą energią, ostrymi przedmiotami, obtarcia, ukłucia itp.
  • ciężkimi urazami mechanicznymi np. ukłucia i przecięcia ostrymi nożami z dużą energią, przecięcia nożami z napędem lub ręczną pilarką łańcuchową.

Normy dotyczące wymagań dla rękawic chroniących przed urazami mechanicznymi.

Wymagania dotyczące rękawic chroniących przed urazami mechanicznymi są zawarte w następujących normach:

PN-EN 388

Rękawice ochronne chroniące przed zagrożeniami mechanicznymi.

Norma opisuje wymagania jakie muszą spełnić rękawice ochronne chroniące przed czynnikami mechanicznymi takimi jak obtarcia, przecięcia i przekłucia, których skutki są poważniejsze niż powierzchniowe. Jest to podstawowa norma wyznaczająca standardy rękawic do ochrony mechanicznej i poniżej została opisana szczegółowo. Rękawice spełniające wymagania tej normy określane są potocznie jako rękawice antyprzecięciowe.

PN-EN 381

Wymagania dla rękawic chroniących przed przecięciem piłą łańcuchową.

Norma opisuje wymagania jakie muszą spełnić rękawice przeznaczone do ochrony rąk przed przecięciami piłą łańcuchową. Rękawica spełniająca tą normę powinna być oznaczona piktogramem przy którym powinna być umieszczona cyfra oznaczająca klasę ochrony (od 0 do 4), czyli klasę prędkości łańcucha, przy której wykazano odporność rękawic na przecięcie.

PN-EN 1082

Rękawice i ochrony ramion chroniące przed przecięciami i ukłuciami nożami ręcznymi.

Norma opisuje wymagania jakie muszą spełnić rękawice przeznaczone do ochrony rąk przy pracy z nożami ręcznymi. Rękawice spełniające wymagania tej normy powinny być oznakowane piktogramem. Przy piktogramie nie stosuje się oznaczeń literowych ani cyfrowych.

PN-EN 14328

Rękawice i ochrony ramion chroniące przed przecięciem nożami z napędem.

Norma opisuje wymagania jakie muszą spełnić rękawice przeznaczone do ochrony rąk przy pracach z nożami z własnym napędem. W przypadku tej normy nie stosuje się specjalnych znaków graficznych oznaczających rodzaj zagrożenia.

Norma EN 388 - wymagania, oznaczenia.

Rękawice ochronne spełniające wymagania normy EN 388 (tzw. rękawice antyprzecięciowe) należą do kategorii II ryzyka i zapewniają ochronę przed co najmniej jednym z następujących zagrożeń: ścieranie, przecięcie i przekłucie. Rękawice spełniające wymagania tej normy powinny być bezwzględnie stosowane w przypadku ryzyka uszkodzeń mechanicznych, których skutki są poważniejsze niż powierzchniowe. W praktyce do wszystkich prac w przemyśle wymagających ochrony rąk powinno się stosować rękawice spełniające normę EN 388.

Prawidłowo oznakowane rękawice ochronne wg normy EN 388 muszą posiadać poniższe oznaczenia:

  • znak CE
  • oznaczenie producenta
  • numer lub nazwę handlową rękawicy
  • rozmiar rękawicy
  • piktogram z podanymi poziomami ochrony i numerem normy.

Piktogram do normy EN 388.

Poniżej piktogramu znajdują się cyfry określające poziomy odporności rękawicy na dane zagrożenie w podanej niżej kolejności:

Piktogram EN388

Cyfry określające parametry rękawicy przyjmują wartości od 0 do 4 lub od 0 do 5 w przypadku parametru odporności na przecięcie wg poniższych zależności:

Parametry Poziom 1 Poziom 2 Poziom 3 Poziom 4 Poziom 5
Odporność na ścieranie (liczba cykli) 100 500 2000 8000 ---
Odporność na przecięcie (wskaźnik) 1,2 2,5 5,0 10,0 20,0
Odporność na rozdzieranie [N] 10 25 50 75 ---
Odporność na przekłucie [N] 20 60 100 150 ---

Dobór rękawic do ochrony przed zagrożeniami mechanicznymi.

Przy doborze rękawic ochronnych antyprzecięciowych należy przeprowadzić analizę zagrożeń i uwzględnić przede wszystkim następujące czynniki:

  • stopień narażenia rąk pracowników na działanie czynnika szkodliwego (ciężkość urazów),
  • rodzaj wykonywanej pracy (np.: prace proste, prace wymagające lub nie wymagające precyzji i dobrego chwytu) - oprócz własności ochronnych należy wziąć pod uwagę komfort użytkowania, czucie palców i chwytność,
  • rodzaj zagrożeń występujących na stanowisku pracy (przecięcie, przekłucie lub otarcie naskórka),
  • intensywność danego czynnika szkodliwego (np.: rodzaju obsługiwanego narzędzia, przemieszczanego przedmiotu – ręczny nóż, nóż elektryczny lub pilarka łańcuchowa, przedmiot o ostrej krawędzi).

Do ochrony przed lekkimi urazami mechanicznymi o skutkach powierzchniowych można wybierać rękawice zaliczane do pierwszej kategorii środków ochrony indywidualnej. Do ochrony przed czynnikami mechanicznymi o skutkach poważniejszych niż powierzchniowe zaleca się stosowanie rękawic spełniających wymagania normy EN 388. Rodzaj rękawicy dobieramy tak aby jej poziom ochrony w zakresie danego czynnika (ścieranie, przecięcie, przekłucie) odpowiadał rodzajowi zagrożenia i jego intensywności.

W przypadku potrzeby zapewnienia ochrony rąk przy wykonywaniu prac w narażeniu na wystąpienie ciężkich urazów rąk należy stosować rękawice specjalistyczne – dla pilarzy, dla użytkowników noży ręcznych, noży z napędem.

Analiza zagrożeń i dobór optymalnej rękawicy na dane stanowisko pracy wymaga dużego doświadczenia biorąc pod uwagę dużą różnorodność dostępnych rękawic ochronnych.

Semex jako partner czołowych europejskich producentów rękawic ochronnych (KCL GmbH, Honeywell, Weldas, JS Szewczyk, Manu Sweet, Venitex, Ansell (Sperian Protection) zapewnia fachowe doradztwo i pomoc w doborze optymalnego rozwiązania ochrony rąk.

Nowelizacja normy EN 388:2016+A1:2018 (PN-EN 388+A1:2019-01) zmiany

1] Test nożem okrągłym (Couptest) został doprecyzowany poprzez lepszą kontrolę ostrza testowego, w szczególności jeśli materiał rękawicy tępi ostrze. W takiej sytuacji testem odniesienia staje się EN ISO 13997. 2] Dodany został piąty znak (litera A, B, C, D, E lub F) pod piktogramem określający poziom ochrony przed przecięciem zgodnie z metodą ISO 13997 otrzymany po wykonaniu badania na przyrządzie TDM-100 (Tonodynamometer). 3] Jeśli w czasie testu materiał, z którego wykonana jest rękawica nie tępi ostrza noża, test Couptest pozostaje testem odniesienia. Istnieje jednak dobrowolna możliwość podania poziomu odporności zgodnie z normą ISO 13997. Ważne! W normie PN-EN 388+A1:2019-01 oraz PN-EN 388:2017-02 jest zapis, który wskazuje, że nie ma obowiązku badania odporności na przecięcie TDM, zawsze gdy rękawice badane wg metody Coupe uzyskają poziom 3, 4 lub 5, a tylko wtedy, gdy następuje tępienie ostrzy. 4] Badanie odporności na ścieranie wykonywane jest teraz nowym rodzajem papieru ściernego (Klingspor PL31B 180), który jest bardziej powtarzalny od dotychczas stosowanego.. 5] Nowy test według normy EN 13594:2015, umożliwia podanie poziomu ochrony przed uderzeniami. Jeśli rękawice zostały poddane badaniu, litera „P” jest dodana do pięciu znaków pod piktogramem.

en-388-a1

Sprawdź także: Odzież ochronna